Uwzględniając badania historyczne nad małżeństwem, można dojść do wniosku, że zróżnicowania czy odmiany form związku małżeńskiego dokonywały się wprawdzie przez stulecia, lecz obserwowane współcześnie zjawisko występowania tak wielu odmian w zakresie związków interpersonalnych jest czymś nowym i zaskakującym, nie mającym odniesienia do przeszłości. Wobec tego, należy poznać czynniki, które charakteryzują zadowolone małżeństwa oraz te, które nie gwarantują szczęścia w związku. Warto też zastanowić się nad tym, co wpływa na jakość związku małżeńskiego. Należy pamiętać, że szczęście to subiektywne odczucie dlatego, to co dla jednej pary będzie oznaczało spełnienie dla innej może nie mieć większego znaczenia. Badacze zwracają uwagę, że szczęście w małżeństwie należy pojmować jako proces, a nie stan osiągnięty w rzeczywistości. Dlatego też można mówić o rodzaju dopasowania się dwojga ludzi, które jako małżonkowie przez lata wzajemnych kontaktów wypracowują. Według badań dotyczących jakości relacji w małżeństwie ważnymi wyznacznikami dowodzącymi o satysfakcjonującej więzi między małżonkami są :

• intymność,
• samorealizacja,
• podobieństwo,
• rozczarowanie.

Czynniki te zostały określone podczas badań 600 polskich małżeństw i mają główny wpływ na to, w jaki sposób każdy z partnerów odbiera jakość relacji w związku.

Intymność to poczucie bliskości małżonków i przekonanie o tym, że łączy ich miłość. Partnerzy odczuwają potrzebę budowania relacji opartych na bliskości i pełnym zaufaniu do siebie. Badania dowodzą, że na poczucie intymności wpływa staż małżeński. Okazuje się, że partnerki z najkrótszym stażem odczuwają mniejszą intymność niż ich mężowie, a wraz z upływem czasu osiągają wyższy poziom. Wpływ na taką sytuację może mieć doświadczana przez kobiety na początku małżeństwa trudność w związku z podziałem nowych ról i zadań. Ciekawe są także analizy, które dowodzą, że liczba posiadanych dzieci nie wpływa znacząco na poziom odczucia szczęścia żon i matek, ale ma znaczenie dla ojców.

Następną cechą dobranego związku jest podobieństwo, czyli przyjmowanie przez małżonków wspólnych celów w budowaniu życia rodzinnego i małżeńskiego. Dotyczy to małżeństw, które posiadają podobne poglądy na rozwój związku, wspólne plany rodzinne, pomysły na spędzanie wolnego czasu, sposobu wychowywania dzieci i kultywowania rodzinnych tradycji. Osiągnięcie pewnego poziomu podobieństwa przynosi poczucie zadowolenia w związku u obojga partnerów. Jednakże nie oznacza to, że im wyższe podobieństwo, tym wyższe poczucie zadowolenia.

Samorealizacja z kolei jest w związku przede wszystkim wyznacznikiem indywidualnego rozwoju każdego z małżonków, a w przyszłości spełnieniu marzeń w parze. Gdy partner ma możliwość podejmowania życiowych zadań, wypełniania ról rodzinnych i małżeńskich oraz życia zgodnie ze swoim systemem wartości, odczuwa wówczas satysfakcję z faktu bycia tym, kim chciałby być, a swoje małżeństwo odbiera jako szczęśliwe i udane. Analizy możliwości realizacji siebie w małżeństwie wykazały, że żony z niższym wykształceniem odczuwają wyższy poziom zadowolenia w zakresie samorealizacji niż żony z wykształceniem wyższym. Również z wiekiem nasila się przekonanie o szansie realizacji siebie w małżeństwie.

          Ostatnim czynnikiem jest rozczarowanie, które wiąże się z poczuciem porażki życiowej w związku z zawarciem małżeństwa. Badania pokazują, że jego wysoki poziom cechuje relacja, która ogranicza autonomię i niezależność partnera oraz brak chęci przeżywania z nim bliskości fizycznej i emocjonalnej. U partnera pojawiają się myśli, aby przerwać związek i stworzyć satysfakcjonującą relację z kimś innym. Im więcej składowych jakości związku osiąga niższe oceny tym większe staje się rozczarowanie małżonka tym związkiem.

 Nie sposób w małżeńskiej relacji pominąć kwestii wzajemnej komunikacji dwojga osób jako czynnika warunkującego doświadczanie pozytywnych odczuć w małżeństwie. Zgodnie z badaniami istnieje wysoki poziom zależności pomiędzy jakością związku małżeńskiego, a komunikacją i sposobami rozwiązywania konfliktów. Udana komunikacja i pozytywne rozwiązywanie konfliktów wpływają na wysoką jakość relacji małżeńskich, a inne wymiary relacji - miłość i zaufanie - umożliwiają pomyślne rozwiązywanie problemów. Dodatkowo, małżeństwa udane w spornej sytuacji charakteryzuje wspólne poszukiwanie rozwiązań zadowalających oboje partnerów, bez powrotu do wydarzeń minionych. W rezultacie rozwiązane konflikty dość skutecznie i szybko się kończą.

Martyna Keczmerska

Psycholog