Realizacja projektu "Potencjały....."

Od marca 2020 r. trwa realizacja innowacyjnego projektu w gminie miejskiej Przasnysz, którego celem jest wypracowanie rozwiązań służących przeciwdziałaniu wielorakim problemom związanym z nierównymi szansami rozwoju - szczególnie wśród najmłodszej części populacji. Nie jest żadną tajemnicą, a też nie trzeba żadnej specjalistycznej wiedzy socjologicznej aby wiedzieć, że szanse rozwojowe dzieci są w dużej mierze uzależnione od statusów społecznych rodziców. W naukowym żargonie nazywa się to dziedziczeniem pozycji społecznych związanych z posiadaniem kapitału ekonomicznego, kulturowego i społecznego. Osoby zamożniejsze, lepiej wykształcone i o rozległych kontaktach społecznych są w stanie lepiej zadbać o rozwój własnego potomstwa niż ci, którzy takich kapitałów są pozbawieni. Dbałość o równość szans rozwojowych młodego pokolenia nie jest podyktowana ani uczynieniem zadość wymogom prawnym nakładającym na państwo określone zobowiązania, ani realizacją określonej ideologicznej wizji porządku społecznego odwołującej się do idei równości. Za realizacją równości szans rozwojowych przemawia czysty pragmatyzm, w który wbudowane jest przekonanie, że nie stwarzając możliwości rozwojowych osobom pochodzącym ze środowisk defaworyzowanych tracimy wiele ukrytych talentów, a też nie pozwalamy na rozwój potencjałów, które drzemią w każdym człowieku. Zaniedbując rozwój innych, szczególnie dzieci i młodzieży, wyrządzamy szkodę wszystkim pozostałym, także samym sobie.
Założenia projektu są zgoła banalne w kontekście wiedzy teoretycznej i empirycznej dotyczącej uwarunkowań rozwoju społecznego i gospodarczego. Nie są one jednak nazbyt częstą praktyką w ramach administracyjnej rutyny rozwiązywania problemów społecznych w środowiskach lokalnych stąd projekt ma status innowacyjnego. Generalnie rzecz ujmując odwołują się one, po pierwsze, do idei kooperacji różnych instytucji samorządu lokalnego odpowiedzialnych za zaspokajanie lokalnych potrzeb mieszkańców oraz, po drugie, do idei partycypacji w zaproponowanych w ramach projektu zadaniach. Instytucjami, które podjęły się współpracy w ramach projektu są: Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej, Szkoła Podstawowa nr 2, Miejska Biblioteka Publiczna, Miejski Dom Kultury oraz Muzeum Historyczne w Przasnyszu. Ponadto w realizację projektu zaangażowane są osoby spoza wymienionych wyżej instytucji. Łącznie jest realizowanych 20 zadań projektowych, w których uczestniczą zarówno
dzieci, młodzież, jak i dorośli z gminy miejskiej Przasnysz. Celem realizowanych zadań jest stworzenie przestrzeni i sposobności dla ich uczestników, aby w ramach bezpośrednich interakcji mogli wspólnie rozwiązywać problemy, poznawać sposoby myślenia innych osób, wychodzić poza utarte schematy postrzegania otaczającej rzeczywistości. Zaproponowane w ramach modelu zadania mają różną formę – szkoleniową, edukacyjną, zabawową – ale ich wspólną funkcją jest wzmocnienie poczucia sprawczości, nabrania przekonania, że można mieć wpływ na życie własne i swojej rodziny szczególnie wśród tych uczestników, którzy doświadczają rozmaitych problemów życiowych. Jesteśmy przekonani, że trudno o taki efekt wykorzystując zasoby tylko jednej instytucji, na przykład ośrodka pomocy społecznej, nawet jeśli jest to instytucja wyspecjalizowana i dobrze przygotowana do realizacji zadań własnych. Dlatego testowany model angażuje wiele instytucji lokalnego samorządu, które realizując zadania projektowe otwierają się na potrzeby różnych osób, także dotkniętych rozmaitymi deficytami w zakresie kapitału ekonomicznego, kulturowego i społecznego.
Współpraca międzyinstytucjonalna jest „piętą achillesową” praktyki społecznych interwencji na każdym poziomie administracyjnym. Zwykle jeśli ma ona miejsce to opiera się na dobrych relacjach szefów instytucji i ma charakter dwustronny. Znacznie trudniej natomiast stworzyć sieć kooperujących ze sobą instytucji, które realizując swoje ustawowe zadania jednocześnie osiągają efekt synergii, tzn. udaje im się wspólnie więcej osiągnąć niż suma ich pojedynczych wyników. Na przykład instytucje kultury współpracując z ośrodkiem pomocy społecznej czy urzędem pracy oferując swoje usługi osobom borykającym się z rozmaitymi problemami życiowymi mogą przyczynić się do zmiany ich postaw i schematów rutynowego myślenia na bardziej refleksyjne uwzględniające złożoność otaczającej ich rzeczywistości, co w konsekwencji może przyczynić się do złagodzenia występujących problemów życiowych. Oczywiście żadnych gwarancji nie mamy, że tak właśnie stanie się, ale jesteśmy póki co przekonani, że droga społecznych eksperymentów wpisana w projekty innowacyjne jest właściwa. Wiele wskazuje na to, że proste narzędzia oddziaływania na zmianę postaw i wzorów mentalnych, także wśród młodszego pokolenia, stosowane w ramach tradycyjnych metod pracy socjalnej czy szeroko rozumianej polityki społecznej muszą podlegać stosownym modyfikacjom, ale bez współpracy międzyinstytucjonalnej i partycypacji samych zainteresowanych poprawą szans życiowych niewiele uda się osiągnąć. Testowany model stwarza możliwości dla takiej współpracy i partycypacji.
Integralną częścią testowanego modelu jest portal internetowy informujący nie tylko o bieżących działaniach projektowych, ale także wspierający osoby uczestniczące w projekcie. Portal jest dostępny dla każdego mieszkańca Przasnysza, a z jego funkcjonalnością można zapoznać się pod adresem https://przasnysz.potencjaly.pl/. Serdecznie wszystkich zachęcamy do zapoznania się z tym internetowym narzędziem.

Dariusz Zalewski
Instytut Pracy i Spraw Socjalnych